Het creatieve proces in beeld, III

 

In dit 3e deel van 'Het creatieve proces in beeld' beschrijf ik het maakproces van een collage, die de 'Venus van Laussel' als uitgangspunt heeft. Dit Venusbeeld viel me dit jaar voor het eerst op. Het betreft een bas-reliëf van 42 cm. hoog, dat in Frankrijk in een abri van Laussel (in de Dordogne) werd ontdekt. Dit was in 1911.  dus ik zal ook daar enkele kiekjes van laten zien. Voordat ik het creatieve proces ga beschrijven in woord en beeld verwijs ik nog even naar een vroeger blogbericht, waar ik de Venus van Laussel alvast introduceerde. Mocht je dit bericht nog willen lezen, klik dan op  https://pact23.blogspot.com/2024/08/venuskunst-verwarring-en-vervolg.html

Hieronder nogmaals de 2 prints van foto's, die van het bas-relief zijn gemaakt. Je ziet de hoorn heel duidelijk, de Venus van Laussel draagt ze in haar rechter hand. In het vorige blogbericht kon je al lezen dat ik de betreffende hoorn ook heb toegepast bij de collage met de Venus van Willendorf. Door archeologen is gemeld dat het een hoorn van een wisent geweest moet zijn, die hier afgebeeld werd. Wat verder interessant is om te weten is het gegeven dat er 12 inkervingen in de hoorn zijn gemaakt, wat zou kunnen duiden op een cyclisch principe van bijv. '13 manen'. Er zijn echter ook andere interpretaties gegeven.

 

 

Aan de hand van de prints heb ik tekeningen gemaakt, deze heb ik overgezet naar patroonpapier, zodat ik de vormen daarna kon overdragen op karton. Ook hier had ik de wens de verschillende delen van het beeld afzonderlijk uit karton te snijden en dan op en aan elkaar te lijmen. Je ziet de lagen karton en het reliëf dat erdoor ontstaat, heel duidelijk op de foto hieronder.

 

Aan de Venus van Laussel zijn (door meerdere archeologen) verschillende eigenschappen en kwaliteiten toegeschreven, waaronder die van sjamaan, medicijnvrouw en jager. Dit komt met name door de hoorn, die verschillende interpretaties teweeg bracht. Dit bracht me op het idee haar linkerarm ook een meer actieve rol te geven. Ik koos heel intuïtief voor de arm en hand van Ishtar, waarvan ik afbeeldingen ken, waarbij ze een ankh in haar hand houdt. De ankh staat symbool voor het leven en de onsterfelijkheid, maar staat ook voor vruchtbaarheid, genezing en eenheid. Het ankh-teken is in oude afbeeldingen vaak te zien in handen van goden. Volgens de Egyptische mythologie schonken de goden de ankh aan koningen en koninginnen.

 

Het hoofd van de Venus van Laussel is zijwaarts naar de hoorn gericht, wat - mede door haar hoofdtooi of kapsel- deed denken aan een afbeelding van de Godin Isis als farao. Op de foto's hieronder heb ik deze aspecten geïntegreerd. Je ziet daar de typische hoofdtooi en opvallende weergave van het oog, zoals dat in het oude Egypte toegepast werd, namelijk en face in een gezicht dat en profil wordt weer gegeven.

 

Godin met hoorn en ankh

Door de verschillende toevoegingen is de Venus van Laussel niet langer herkenbaar, ze is getransformeerd. Ik twijfelde dan ook of ik haar benen (die je op de eerste foto's ziet) nog wel in de collage zou gebruiken. Een buste (zoals die met name in de klassieke kunst werd gemaakt) getuigt van een hoge(re) status en macht, die gezien de status en positie van Isis (godin en farao) en Ishtar (ooit een belangrijke Sumerische godin) beter zou passen. Verder kun je zien dat ik ook hier verschillende achtergronden heb getest. Het waren er behoorlijk veel, ik laat 4 opties zien. PS: Op de foto met de blauwe achtergrond zie je links bovenin een deel van de rol met foto-repen, die ik later heb toegepast voor de lijst.

 

Op de foto hierboven zie je dat ik ook begonnen ben met de afwerking van de buste, de foto's hierna tonen enkele variaties: 

 

Veel later zou blijken dat ik haar gezicht wenste te sluieren. Voor die tijd echter besloot ik de Tibetaanse letter A op het gezicht te plaatsen. Binnen het Tibetaans boeddhisme betekent de letter A het niet-geborene, het ongeschapene, de basis van alles wat bestaat. De klank van de A is daarbij van belang, deze wordt gezongen tijdens meditaties en rituelen, waarbij de A voorgesteld wordt als een medium voor transformatie, die vervolgens 2 en 3 keer voorkomt. 

 

 

 

Hoe zit dat nu met het sluieren? Ik beschreef al dat ik gaandeweg het maakproces had besloten om ook aspecten van andere (afbeeldingen van) godinnen toe te passen in deze collage. De Venus van Laussel was uitgangspunt geweest voor dit werk, daar kwamen gaandeweg onderdelen van de Venus van Willendorf en de godinnen Ishtar en Isis bij. Omdat het gezicht van Isis zou kunnen zijn, bedacht ik dat het ook het gezicht van het mysterie is, een bovenaards, kosmisch mysterie, dat uitstijgt boven hemel en aarde. Wie de mythe van Isis en Osiris kent begrijpt wellicht wat ik bedoel. 

Bovendien: Het mysterie kent geen gezicht of oneindig veel gezichten. Het kent geen of juist ontelbaar vele verschijningsvormen.

Hieronder een foto van het uiteindelijke resultaat. Je ziet dat de gouden band van de hoofdtooi is uitgewerkt met een gestileerde weergave van de Egyptische cobra. Deze Uraeuscobra, of afgekort uraeus sierde de hoofdtooien van farao's als symbool van goddelijk gezag en bescherming. De oude Egyptenaren noemden de slang Iaret wat "Verheffende Cobra" betekent. De associatie van de slang met de godin Wadjet benadrukte verder zijn vereerde status en zijn connectie met het koningshuis.

Wat betreft de ankh in de hand van Ishtar: meestal wordt deze afgebeeld met een extra lijn, die verticaal loopt. Ik heb deze met behulp van een roze lint aangebracht. Op de foto is te zien dat dit mooie lint over haar handpalm met een boog naar de uraeus loopt en zich op die manier met de uraeus verbindt. 

 

 

 

De lijst bestaat uit foto-repen, repen die ik gemaakt heb door foto's aan elkaar te plakken en te snijden. Hierdoor ontstaat een speels effect, waarbij ook het cyclische element van leven en dood een rol speelt.  

Francis te Brake, oktober 2024, Deventer. Pact23.blogspot.com/Pact23.com

Het creatieve proces in beeld, II

In dit 2e deel van 'Het creatieve proces in beeld' beschrijf ik het proces met betrekking tot de Venus voor Vrede, 'Return to Peace', dat is geïnspireerd op de Venus van Willendorf.

De Venus van Willendorf is een typisch aardse godin: zij staat voor vruchtbaarheid, voeding, verzorging, de overvloed van moeder natuur, het leven-gevende principe. Dit jaar heb ik me opnieuw door de Venus van Willendorf laten inspireren. In voorgaande berichten schreef ik o.a. over het idee om haar in camouflagekleuren weer te geven: als je deze blogs nogmaals wilt lezen, klik dan op https://pact23.blogspot.com/2024/08/venus-voor-vrede.html en https://pact23.blogspot.com/2024/09/venus-to-squeeze-and-her-sister.html

Hieronder zie je de eerste bewerkingen, de gecamoufleerde Venus, de kartonnen ondergrond, die als basis dient, plus enkele symbolen, die in de oertijd reeds werden toegepast en op verschillende locaties over de hele wereld zijn gevonden. De hoorn leende ik van de 'Venus van Laussel'. In een volgend blogbericht lees je daar meer over. Het hoofd van de Venus van W. heb ik vervangen door deze hoorn, omdat ik de compositie beter en krachtiger vind op deze manier (zie 1e foto). Overigens heeft de oorspronkelijke Venus van Willendorf geen gezicht. 

Voorts zie je enkele foto's, die een beeld geven van de voortgang in het proces van maken: de twee oerelementen die toegevoegd zijn, het zoeken van een geschikte achtergrond, waarbij ik het bloemmotief liet meespelen. Niet alleen staat de Venus van Willendorf als oermoeder sterk in contrast met de oorlogskleuren, ook de bloemen en de hoorn staan ermee in contrast.

Het lichaam heb ik uitgevoerd in karton en met prints beplakt. In de expositie zul je zien dat er meerdere lagen gebruikt zijn, waardoor er een soort reliëf ontstaat.

 

Op de foto's hieronder zie je dat ik 2 armen toegevoegd heb, ik heb ze op papier getekend, daarna uitgeknipt en langs de borsten omhoog gelegd. Bij het oorspronkelijke Venusbeeldje zijn de armpjes heel subtiel uitgevoerd boven de borsten. Ik heb de armen dus verlengd met een boog, waardoor ze wat nadrukkelijker te zien zijn. Ik beoog daarmee het effect van een koesterende, liefdevolle houding. Tevens worden de rondingen van haar lijf en borsten daardoor benadrukt. Later besloot ik ook de benen van de Venus, zoals ze bij het oorspronkelijke beeldje zijn vormgegeven, in hun geheel toe te voegen. Dit betekende dat ik koos voor de lijfelijkheid en stevigheid, die het beeldje uitstraalt. Het symbool van de opening, oneindigheid en het cyclische liet ik dan ook weg.

 

Op de volgende foto zie je een andere bloemenachtergrond. Overigens zie je dat ik een vorm onder de hoorn heb toegevoegd, waardoor een zekere symmetrie wordt aangebracht.

 

Hieronder zie je achter de benen van het beeldje stroken zwart/wit. Het zijn repen van z/w- foto's, die ik in het verleden veel gebruikte als materiaal voor kunstwerken. Ik heb nog enkele werken thuis, die volledig van dit materiaal gemaakt zijn. Ik sneed in die tijd veel foto's aan repen, die ik vervolgens aan elkaar plakte. Zo had ik dus enkele rollen met meters aan fotorepen. Ik wilde kijken of deze repen in dit geval mooi zouden staan als deel van de achtergrond.

Uiteindelijk is het toch anders geworden, zowel de bloemen-achtergrond als de fotorepen heb ik vervangen door een achtergrond die ik beter vond staan.

 

Je ziet op de foto hierboven dat daar vele bewerkingen aan vooraf zijn gegaan. Overigens bleken de fotorepen bij de andere collage wél goed te passen.

 

Illustraties triskelion, plus illustratie v.e. cup-ring

 

Je ziet op de foto dat er ook een triskelion is toegevoegd, een keltische uitvoering ervan. Ik koos er later voor de triskelion niet op een cirkelvormige achtergrond weer te geven (zoals je op de foto kunt zien en links bovenaan in de illustratie), maar zonder deze achtergrond. De vorm zou anders te dominant worden, wat het geheel niet ten goede komt. Verder heb ik nog aanpassingen gedaan voor wat betreft de achtergrond, met name bij de benen van de Venus. Ze lijkt namelijk anders te zweven, wat niet goed past bij een aardse oermoeder. In de huidige expositie van Deventer kunstenaars kun je het eindresultaat zien.

Graag tot dan en alvast veel inspiratie gewenst.