In dit 3e deel van 'Het creatieve proces in beeld' beschrijf ik het maakproces van een collage, die de 'Venus van Laussel' als uitgangspunt heeft. Dit Venusbeeld viel me dit jaar voor het
eerst op. Het betreft een bas-reliëf van 42 cm. hoog, dat in Frankrijk in een abri van Laussel (in de Dordogne) werd ontdekt. Dit was in 1911. dus ik zal ook
daar enkele kiekjes van laten zien. Voordat ik het creatieve proces ga beschrijven in woord en beeld verwijs ik nog even naar een vroeger blogbericht, waar ik de Venus van Laussel alvast introduceerde. Mocht je dit bericht nog willen lezen, klik dan op https://pact23.blogspot.com/2024/08/venuskunst-verwarring-en-vervolg.html
Hieronder
nogmaals de 2 prints van foto's, die van het bas-relief zijn gemaakt. Je ziet de
hoorn heel duidelijk, de Venus van Laussel draagt ze in haar rechter
hand. In het vorige blogbericht kon je al lezen dat ik de betreffende hoorn ook heb toegepast bij de collage met de Venus van Willendorf. Door archeologen is gemeld dat het een hoorn van een wisent geweest moet zijn, die hier afgebeeld werd. Wat verder interessant is om te weten is het gegeven dat er 12 inkervingen in de hoorn zijn gemaakt, wat zou kunnen duiden op een cyclisch principe van bijv. '13 manen'. Er zijn echter ook andere interpretaties gegeven.
Aan
de hand van de prints heb ik tekeningen gemaakt, deze heb ik overgezet
naar patroonpapier, zodat ik de vormen daarna kon overdragen op karton.
Ook hier had ik de wens de verschillende delen van het beeld
afzonderlijk uit karton te snijden en dan op en aan elkaar te lijmen. Je ziet de lagen karton en het reliëf dat erdoor ontstaat, heel duidelijk op de foto hieronder.
Aan
de Venus van Laussel zijn (door meerdere archeologen) verschillende
eigenschappen en kwaliteiten toegeschreven, waaronder die van sjamaan,
medicijnvrouw en jager. Dit komt met name door de hoorn, die verschillende interpretaties teweeg bracht. Dit bracht me op het idee haar linkerarm ook
een meer actieve rol te geven. Ik koos heel intuïtief voor de arm en hand van Ishtar,
waarvan ik afbeeldingen ken, waarbij ze een ankh in haar hand houdt. De ankh staat symbool voor het leven en de onsterfelijkheid,
maar staat ook voor vruchtbaarheid, genezing en eenheid. Het ankh-teken is in oude afbeeldingen vaak te zien in handen van goden.
Volgens de Egyptische mythologie schonken de goden de ankh aan
koningen en koninginnen.
Het
hoofd van de Venus van Laussel is zijwaarts naar de hoorn gericht, wat -
mede door haar hoofdtooi of kapsel- deed
denken aan een afbeelding van de Godin Isis als farao. Op de foto's
hieronder heb ik deze aspecten geïntegreerd. Je ziet daar de typische
hoofdtooi en opvallende weergave van het oog, zoals dat in het oude Egypte toegepast werd, namelijk en face in een
gezicht dat en profil wordt weer gegeven.
 |
Godin met hoorn en ankh
|
Door de verschillende toevoegingen is de Venus van Laussel niet langer
herkenbaar, ze is getransformeerd. Ik twijfelde dan ook of ik haar benen (die je op de
eerste foto's ziet) nog wel in de collage zou gebruiken. Een buste
(zoals die met name in de klassieke kunst werd gemaakt) getuigt van een hoge(re) status en macht, die gezien de status en positie van Isis
(godin en farao) en Ishtar (ooit een belangrijke Sumerische godin) beter zou passen. Verder kun je zien dat ik ook hier verschillende achtergronden heb getest. Het waren er behoorlijk veel, ik laat 4 opties zien. PS: Op de foto met de
blauwe achtergrond zie je links bovenin een deel van de rol met
foto-repen, die ik later heb toegepast voor de lijst.
Op de foto hierboven zie je dat ik ook begonnen ben met de afwerking van de buste, de foto's hierna tonen enkele variaties:
Veel later zou blijken dat ik haar gezicht wenste te sluieren. Voor die tijd echter besloot ik de Tibetaanse letter A op het gezicht te plaatsen. Binnen het Tibetaans boeddhisme betekent de letter A het niet-geborene, het ongeschapene, de basis van alles wat bestaat. De klank van de A is daarbij van belang, deze wordt gezongen tijdens meditaties en rituelen, waarbij de A voorgesteld wordt als een medium voor transformatie, die vervolgens 2 en 3 keer voorkomt.
Hoe zit dat nu met het sluieren? Ik beschreef al dat ik gaandeweg het maakproces had besloten om ook aspecten van andere (afbeeldingen van) godinnen toe te passen in deze collage. De Venus van Laussel was uitgangspunt geweest voor dit werk, daar kwamen gaandeweg onderdelen van de Venus van Willendorf en de godinnen Ishtar en Isis bij. Omdat het gezicht van Isis zou kunnen zijn, bedacht ik dat het ook het gezicht van het mysterie is, een bovenaards, kosmisch mysterie, dat uitstijgt boven hemel en aarde. Wie de mythe van Isis en Osiris kent begrijpt wellicht wat ik bedoel.
Bovendien: Het mysterie kent geen gezicht of oneindig veel gezichten. Het kent geen of juist ontelbaar vele verschijningsvormen.
Hieronder een foto van het uiteindelijke resultaat. Je ziet dat de gouden band van de hoofdtooi is uitgewerkt met een gestileerde weergave van de Egyptische cobra. Deze Uraeuscobra, of afgekort uraeus sierde de
hoofdtooien van farao's als symbool van goddelijk gezag en bescherming. De oude
Egyptenaren noemden de slang Iaret wat "Verheffende Cobra" betekent. De associatie van de slang met de godin Wadjet benadrukte verder zijn
vereerde status en zijn connectie met het koningshuis.
Wat betreft de ankh in de hand van Ishtar: meestal wordt deze afgebeeld met een extra lijn, die verticaal loopt. Ik heb deze met behulp van een roze lint aangebracht. Op de foto is te zien dat dit mooie lint over haar handpalm met een boog naar de uraeus loopt en zich op die manier met de uraeus verbindt.
De lijst bestaat uit foto-repen, repen die ik gemaakt heb door foto's aan elkaar te plakken en te snijden. Hierdoor ontstaat een speels effect, waarbij ook het cyclische element van leven en dood een rol speelt.
Francis te Brake, oktober 2024, Deventer. Pact23.blogspot.com/Pact23.com
