Reflections on (the definition of) Art

Reflections on (the definition of) Art

Hermeneutiek, H.G. Gadamer, waarneming en kunst

Ik verwijs naar vorige bijdragen ten aanzien van dit thema, waar ik nu weer wat kennis en inzicht aan toevoeg. Ik doe dit omdat ik het erg interessant maar ook noodzakelijk vind te reflecteren op dit thema. Dit doe ik in wezen al vanaf de eerste jaren op de Kunstacademie, waar van alles beweerd werd over kunst, betekenis, echtheid en dus waarheid. De nadruk komt steeds meer te liggen op ‘creativiteit’, maar de definitie van kunst blijkt nog steeds een subjectieve en al te vage aangelegenheid.

Gadamer zegt in ‘De actualiteit van het schone’ o.a. het volgende:

‘Het is altijd een geestelijke prestatie, of ik me nu met overgeleverde vormen van traditionele kunst bezighoud of door de moderne kunstproductie wordt opgeëist.’

Voorts herhaalt hij wat hij eerder in het boek reeds toegelicht had, namelijk dat de toeschouwer in belangrijke mate deelneemt aan het kunstwerk, door haar/zijn reflectie. Reflectie betekent in wezen dat je de tijd neemt om je te verdiepen en je uiteen te zetten met de gelaagdheid van een werk. Je stelt je open voor de informatie, die als het ware via en door de reflectie naar je toekomt. Gadamer zegt daarover het volgende:

‘Er is sprake van een synthetische handeling, waarbij wij –en hij doelt daarmee op de toeschouwer- moeten verenigen, veel samen moeten brengen. Het is van belang het zo op te bouwen dat het bij wijze van spreken woord voor woord als schilderij wordt gelezen en deze dwingende opbouw op het laatst tot het beeld samenvloeit, waarmee de ermee opgeroepen betekenis aanwezig is.’

Dit veronderstelt echter dat je beschikt over bepaalde eigenschappen en vaardigheden, die verbonden zijn met kennis en ervaring omtrent de kunst- en cultuurgeschiedenis, antropologie, filosofie en ook (in redelijke mate) getraind of geschoold bent als het gaat om waarneming en de betekenis daarvan.

‘De identiteit van het kunstwerk is niet door een of andere classicistische of formalistische definitie gegarandeerd, maar wordt gestand gedaan door de wijze waarop we de opbouw van het kunstwerk zelf als taak op ons nemen.’

‘Betekenis’ is ook een term die nadere uitleg en toelichting behoeft. In het kort komt het erop neer, dat Gadamer onderscheid maakt tussen de traditionele ‘schone kunsten’ en de moderne hedendaagse kunst als het gaat om betekenis. In de klassieke kunsttraditie was de betekenis vooraf gegeven en kun je spreken van duidelijke richtlijnen inzake doel, visie en criteria met ‘schoonheid en kosmische ordening’ als vertrekpunt. Er was ten tijde van de ‘schone kunsten’ meer houvast voor de toeschouwer, zoals dit ook wel lijkt te gelden voor hedendaagse figuratieve kunst. Lijkt, want in wezen is het juist dat zogenaamde houvast, waar(door) menig toeschouwer blijft steken.

Dit geldt ook voor droomwerk. Het is ‘the grasping of the ego’, die ons telkens weer belemmerd om vrij of in ieder geval ‘vrijer’ te worden in onze waarneming.

Droomwerk begint steeds meer op kunstbeschouwing te lijken, lijkt het wel ;-)

Ik voeg een foto bij die een toenemende abstractie laat zien naarmate je focus zich verplaatst van voorgrond naar achtergrond. Ik wil je uitnodigen er eens op die manier naar te kijken, zonder antwoord te willen geven op de vraag ‘wat’ je meent te zien.

Compositie, Aug. 2019, Francisca te Brake, Pact23.com   

Tags:
Art; Reflections on Art; Hermeneutiek; Filosofie; Abstractie; Figuratie; Schone kunsten; hedendaagse kunst; Definieren; Waarneming; Fotografie; Droomwerk